राज्यातील अनेक भागांत 2023 मध्ये मोठ्या प्रमाणात दुष्काळी परिस्थिती निर्माण झाली होती. काही ठिकाणी अतिवृष्टीमुळेही शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान झाले. त्यामुळे शासनाने शेतकऱ्यांना मदत देण्यासाठी पीक विमा कंपन्यांना अनुदान दिले. तरीदेखील अनेक भागांमध्ये शेतकऱ्यांना अद्याप पीक विम्याचा लाभ मिळालेला नाही. बीड, बुलढाणा, परभणी, नांदेड आणि विदर्भातील काही जिल्ह्यांमध्ये पीक विमा मिळण्यास उशीर होत आहे. 2023 मध्ये प्रलंबित असलेला पीक विमा वाटप न झाल्याने अनेक शेतकऱ्यांना आर्थिक अडचणींचा सामना करावा लागत आहे. आता हा प्रश्न लवकरच सुटेल का, याकडे सर्वांचे लक्ष लागले आहे.
2023 मध्ये दुष्काळामुळे पीक विमा महत्त्वाचा ठरला
2023 मध्ये राज्यातील विविध भागांमध्ये मोठ्या प्रमाणात दुष्काळी परिस्थिती निर्माण झाली होती. पावसाने साथ न दिल्यामुळे शेतकऱ्यांची पिके जळून गेली. अनेक गावांमध्ये पाण्याची टंचाई होती. त्यामुळे पीक विमा हा शेतकऱ्यांसाठी मोठा आधार ठरणार होता. शासनाने काही ठिकाणी पीक विमा कंपन्यांना अनुदान दिले, मात्र प्रत्यक्षात शेतकऱ्यांना विम्याचा लाभ मिळत नव्हता.
बुलढाण्यातील पीक विम्याचा प्रश्न अजूनही प्रलंबित आहे. बीड जिल्ह्यातही मोठ्या प्रमाणात दुष्काळी परिस्थिती होती. 2024 मध्येही येथे अतिवृष्टीमुळे नुकसान झाले. 2023 मध्ये ज्या शेतकऱ्यांना पीक विम्याचा लाभ मिळायला हवा होता, त्यांना तो मिळू शकला नाही. त्यामुळे 2023 आणि 2024 या दोन्ही वर्षांतील पीक विम्याचा प्रश्न अधिक गंभीर बनला आहे.
2024 मध्ये अतिवृष्टीमुळे मोठे नुकसान
2024 मध्ये काही भागांत अतिवृष्टी झाल्याने शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान झाले. बीड जिल्ह्यात 616 कोटी रुपयांपेक्षा जास्त नुकसान भरपाई मंजूर करण्यात आली. मात्र, अद्यापही अनेक शेतकऱ्यांना ही मदत मिळालेली नाही. अनेक ठिकाणी विहिरी, शेतजमिनी, आणि घरांचेही मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले. शेतकऱ्यांना पीक विम्याचा लाभ लवकर मिळावा म्हणून शासनाने पीक विमा कंपन्यांना सूचना दिल्या आहेत. पण अद्याप अनेक ठिकाणी विमा रक्कम वाटप केले गेलेले नाही. त्यामुळे शेतकऱ्यांमध्ये रोष वाढत आहे.
शेतकऱ्यांचे आंदोलन आणि मागण्या
पीक विमा वितरणात होणाऱ्या विलंबामुळे बीड जिल्ह्यात शेतकऱ्यांनी मोठे आंदोलन उभारले. भारतीय किसान सभेच्या नेतृत्वाखाली बीड जिल्हाधिकारी कार्यालयासमोर हे आंदोलन झाले. पीक विमा कंपन्यांच्या विरोधात शेतकऱ्यांनी नाराजी व्यक्त केली. 2023 चा पीक विमा लवकरात लवकर वितरित करावा, अशी त्यांची प्रमुख मागणी होती.
शेतकऱ्यांच्या या आंदोलनामुळे शासनाने लक्ष घालण्यास सुरुवात केली. 2023 मध्ये प्रलंबित असलेला पीक विमा लवकरच वाटप केला जाणार असल्याचे अधिकृतरित्या सांगण्यात आले. आठ ते दहा दिवसांत शेतकऱ्यांच्या खात्यात पीक विम्याची रक्कम जमा होणार असल्याचे आश्वासन देण्यात आले.
पीक विमा वाटपात काय अडचणी आहेत?
2023 मध्ये पीक विमा वाटप न होण्याची अनेक कारणे होती. काही ठिकाणी शेतकऱ्यांची माहिती चुकीची नोंद झाली होती. काही प्रकरणे तालुका कृषी अधिकाऱ्यांकडे तपासासाठी थांबली होती. शासनाने या त्रुटी दूर करून पीक विम्याचे वाटप करावे, अशी मागणी होती.
2024 मध्येही राज्यभरातील अनेक शेतकरी पीक विम्याच्या प्रतीक्षेत आहेत. नांदेड, परभणी, जालना, सोलापूर, विदर्भातील जिल्हे आणि इतर भागांमध्ये अजूनही पीक विमा वाटप पूर्ण झालेले नाही. काही शेतकऱ्यांच्या खात्यात रक्कम जमा झाली, पण ती काही ठिकाणी कमी होती. त्यामुळे अनेक शेतकरी नाराज आहेत.
मार्च महिन्यात पीक विमा वाटप होण्याची शक्यता
राज्य शासनाने उर्वरित निधीचे वाटप केल्यानंतर पीक विमा कंपन्या वितरणास सुरुवात करू शकतात. मार्च महिन्यापर्यंत हे वाटप पूर्ण होईल, अशी शक्यता आहे. काही ठिकाणी अद्याप कॅल्क्युलेशन सुरू आहे. सरसकट पीक विम्यासाठी पात्र असलेल्या शेतकऱ्यांना लवकरच विम्याची रक्कम मिळेल. 19 फेब्रुवारी 2025 पासून काही शेतकऱ्यांच्या खात्यात पीक विम्याची रक्कम जमा होऊ लागली आहे. मात्र, काहींना अपेक्षेपेक्षा कमी रक्कम मिळाल्याची तक्रार आहे. त्यामुळे अजून काही दिवसांमध्ये अधिकृत अपडेट येण्याची शक्यता आहे.
शेतकऱ्यांना लवकरच दिलासा मिळेल?
शेतकऱ्यांच्या सातत्यपूर्ण मागणीनंतर आणि आंदोलनांनंतर शासनाने पीक विमा वाटपाला गती दिली आहे. 2023 आणि 2024 च्या पीक विम्याचा प्रश्न लवकरच सुटेल, अशी आशा आहे. राज्यातील अनेक शेतकऱ्यांचे जीवन पीक विम्यावर अवलंबून आहे. त्यामुळे हा प्रश्न लवकर मार्गी लागणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
मार्च महिन्यात संपूर्ण राज्यातील पीक विमा वाटप होण्याची शक्यता आहे. शासन आणि विमा कंपन्यांनी दिलेले आश्वासन पूर्ण होते का, हे पाहणे गरजेचे आहे. शेतकऱ्यांना त्यांचा हक्काचा पीक विमा वेळेत मिळावा, यासाठी पुढील काही आठवडे महत्त्वाचे ठरणार आहेत.